Posted on Saturday, September 02 @ 10:48:56 EDT
Walaalayaal, maanta lama joogo maalin lays canaanto,xaalado adagna way ina soo foodsaareen. Waxse in lays tusaaleeyaa meesha ayay ku jiraan, si bal laysugu dayo in arrimaha soo kordhay meel layskula ogaado, meelna lays la dhigo.
Xukuumadeena oo ah taynu talada uu dhiibanay, oo madaxweynaheenuna yahay Dahir Rayaale Kaahin waxay leeyihiin wax aynu ka warwarna ma jiraan, wax kastaana waxay u socdaan sidii loogu talagalay. Ummaddiina maalin walba qaylo-dhaan ,iyo wax hor leh oo soo kordhaaya ayay arkayaan. Waxay soo gaadhay in aynu dawladdii aynu saaxiibka ahayn ee Ethiopia ay istaagtay mawqif siyaasadeed oo hiil ah oo aan gabasha lahayn oo ay doonayso in ay Laascaanood awood ciidan ugu xalaalaysay maamulka Puntlaand. .Weli ma waxaynu nidhaahna waa caadi. Waa afar sanadood oo maalinba maalinta ka dambaysa ay ka soo darayso , axsaabta mucaaridkuna ay lahayd waar xukuumadeey, fulinta idinkaa leh, laydinkuma haysto, waar talada waynu wada leenahay, waar waxa gudaheena aynu ku kala duwanaano, waar waxa debeda ee saameeya arrimaha qarannimada Somaliland aynu iskaga mid ahaano , cod midaysan aynu yeelano, adaana noogu oday ahi, madaxweyne na hogaami.
Mudane madaxweyne, waxaad ku jawaabtaa hadalo ay ka dhadhamayso ficiltan , ee aan u muuqan odygii reerka. “ Ninkii imanaaya albaabkaygu waa u furanyahay” waa hadal ficiltan , oo talo oday way ka maqantahay, “ May yimaadaan xafladaha madaxtooyada lagu qabto”. In ku filani way tagtaa, dhibina kuma jirto inla tagaa, waxaanse ka hadlaynaa taa maaha. Waxaa ka mid ah odhaahyadaadii ugu dambeeyay “ Wakiiladu xeerka -dejintiisa oo keliya ayay shaqo ku leeyihiin, xisbiyadu bisha ugu dambeeya ayuunbaa hadal loo ogolyahay, meelahaas ayyuunbay ka dhurmayaaan.” Madaxweyne , maaha malinteedii , milgaheedi iyo munasabadeediidii midna, kamana muuqato codkii oday reer, oo wax ururinaaya.Madaxweyne, udhaahyadaasu , iyo qaar kaloo badani waxay ka mid ahaayeen waraysigaagii ugu dambeeyay. Waxaa xaqiiiq ah in aanay ka muuqan hadalkii aad u jeedin lahayd ummadda aad odaygoodii iyo madaxweynahoodii tahay. Waxaa ku dheehnaa ficiltan, iskacaabin, mitidnimo, iyo xintan. Waxaa ku talinayaa in aynu talada halkaa ka beddelno. Bal hadda ogoobay ragna way isku keen urursadeen , isna ururiyeen, waxaanay ku soo duulaan yihiin qarannimadeennii, iyo taladeennii.
Mudane madaxweyne, waa tan fikradayadu oo aan lahahayn wax laaxin ah waxanay ku salaysantahay talada guud ee qananka:
Bal marka hore waxaad tahay madaxweynahayagii cid halkaa manta madaxtinnimadaada ka wada hadalaysaana ma jirto, waxaana waajib in laguu daba galo dhammaan arrimaha qaranka , haddii aad talo ,iyo jihayn aad la timaado oo aad ogaato sidaan u ogaannay in arrinkii alamtara soo dhaafay.Madaxweyne, marka laga tago arrimaha badan ee dayacan ee gudaheena ee ay waajib tahay in aanu idin nidhaahno saxa oo aan ceeb ahayn, arrimaha maanta yaalaa waxaaba way ka weynyihiin, waa arrimo qarannimadeenii saamaynaaya oo u baahan in talo qaran oo deg deg ah laga galo.Waana kuwa maalin walba aan ku dhawaaqaynu, oo aad u aragtaan yooyootan. Waxaan si shakhsi ah mar hore aan u soo jeediyay sagaal qodob iyo sagaal bilood oo midnimo qaran ah. Bal maantana aan soo jeediyo qodobo aan u arko in lagaga gudbi karo xaaladahan adag ee ina foodsaaran:
1) Waa in la sameeyaa guddi heer qaran ee arrimaha bariga soomaali land oo guddoomiye ka yahay Madaxweyne ku –xigeenku.
2) Waa in la sameeyaa gudddi heer qaran ee arrimaha cusub ee mandiqada ku soo kordhay oo uu guuddoominaayo shir guddoonka golaha Wakiiladu 3) Waa in la sameeyo guddida arrimaha aqoonsiga Somalilannd oo uu hogaaminayso wasaaradda arrimaha debedda
4) Waa in la soo afjaraa khilaafaadka ka abuurmay arrimaha distooriga ah ee isukordhinta golaha guurtida oo lala mideeyaa doorashadooda tan golaha deegaanka.
5) Arrimahaas oo dhan waxaa hogaaminaaya Madaxweynaha , inteena kalana aan u dabajoogno.
6) Qodobada kor ku qoran waa mabaadi guud, wixii talooyin ah iyo arrin ah guddiyada la magacaabo ayaa ururin doona mid walbana qaraar ka gaadhi doona,haddii eebe idmo.
Madaxweyne, talooyinka maalin walba ay mucaaridku ,iyo shacab badan oo kale ku soo jeeddinayaan waa kuwaas iyo qaar kale oo dalka iyo qarankaba uga sii muhiimsan.
Madaxweyne, ha u qaadan qaar adiga lagugu qardoofeynaayo, ama yooyootan, ee laftooda haddaad wax ka beddelyso, wax ku kordhinayso, mid ka duwan haysid , sheeg oo waxaad tidhaahdaa waar aniga sidan ayay ila tahay, oo adigu isu ururi, oo isugu yeeddh Ummadda, halkaad leedahay albaabadu waa idin furanyihiin. Oo aan ahayn hadal maalintiisii iyo milgihiisii, iyo madaxtinimadii midna lahayn.
Waxaan kaloo aan hadalkayga ku soo gebogabeynayaa waar warbaahinay waad mahadsantihiin, xilkiiniina waad ka soo baxdeen. Waar qaylo dhaan, iyo abaabul intan ka badan ayaa laydiinka baahanyahay. Waar arrimuhu sidayay u socdaan adayg badan ayaa ku jira.
Ilaahay dhammaanteen talada toosan has garansiiyo.
Dr. Cabdi Aw Dahir Cali
Guddiga Fulinta ee KULMIYE
Burco, Somaliland
No comments:
Post a Comment