20040527Dr. Cabdi Aw Daahir Oo Sheegay In Madaxweynaha Jabuuti Ku Qanciyey M/weyne Riyaale Inuu Noqdo Hoggaamiyaha Beesha Dir

Dr. Cabdi Aw Daahir Oo Sheegay In Madaxweynaha Jabuuti Ku Qanciyey M/weyne Riyaale Inuu Noqdo Hoggaamiyaha Beesha Dir
Somaliland.Org — Hargeisa, Somaliland — 27 May, 2004
--------------------------------------------------------------------------------

Hargeysa - Madaxda Xisbiga Mucaaridka ah ee KULMIYE iyo siyaasiyiin madax bannaan oo uu ka mid yahay Inj. Maxamed Xaashi Cilmi ayaa beryahan dambe ka digayey khatar Somaliland kaga soo fool leh shirka dib u heshiisiinta Soomaaliya ee ka socda dalka Kenya oo haatan galay marxaladdii ugu dambeysey, isla markaana ku baaqayey in ummaddu talo iyo tabaabushe ka yeelato arrintaas.
Haddaba, Dr. Cabdi Aw Daahir oo ka Guddiga Fulinta ee xisbiga Mucaaridka ah ee KULMIYE, dhowaanna ka soo laabtay dalka Ingiriiska ayaa shir jaraa'id oo uu maanta ku qabtay xarunta Xisbiga KULMIYE ee magaalada Hargeysa waxa uu markii u horreysey faahfaahin iyo sharraxaad ka bixiyey khatarta shirkaas ka imanaysa iyo qaabka uu u saamaynayo Somaliland.
Dr. Cabdi Aw Daahir, shirkiisa jaraa'id oo uu kaga warramay siyaasadda Arrimaha Dibadda ee Somaliland, waxa uu soo bandhigay hindisayaal iyo qorshayaal waddamada IGAD ee maamulaya shirka Imbegati uga meel yaalla Somaliland iyo sida loogu soo dabaali doono Somaliland inay ka mid noqoto dowladda Soomaaliya loogu dhiso halkaas.
"In qoloba qolo canaanato waqtigan xaadirka ah looma baahna. Waxa loo baahan yahay in dalka xaaladda adag ee ku soo fool leh laga saaro," ayuu yidhi Dr. Cabdi Aw Daahir, isaga oo dhinac iska dhigaya cambaaraynta ay xukuumadda iyo Xisbiga UDUB maalmahan u jeediyeen xisbiga KULMIYE.
Waxa uu sheegay in arrimaha uu ka hadlayaa ay tahay siyaasadda dibadda ee Somaliland iyo ta Somaliland dibadda kaga soo wajahan, taas oo uu ku tilmaamay mid u baahan in wadajir looga hortago. Isaga oo taas faahfaahinayana Cabdi Aw Daahir waxa uu yidhi,
"Qolada xukuumaddu waxay inoo sheegayso iyo waxa dhabtii jiraa waa wax aad u kala duwan. Dowladda Somaliland waxay ku mashquushay wax fara badan, safarro badan oo dhaqaale badani kaga baxo oo lagu kala bixiyo Eeshiyada fog iyo Ameerika oo dhaqaale uun inagaga baxo, laakiin, wax ka dhab ah iyo guul ah oo ay ka keentaa midna aanu jirin".
Waxa uu sheegay in mar hore uu soo jeediyey talooyin uu u arkayey in ay wax ka tari karaan maamulka haddii la qaato. Laakiin, maanta qodob keliya oo ah Siyaasadda Dibadda Somaliland uu ka hadlayo, taasna uu u doortay isaga oo u arka in xaaladdu ay hadda marayso meel wax laga qaban karo haddii si dhab ah loo qaato. Inkasta oo uu xusay in xukuumadda talada haysaa ay had iyo goor ku eedayso qofka yidhaahda shirkaasi khatar buu inagu yahay "Soomaaliweyn buu doonayaa".
"Hebel baa waxaa raba iyo hebel waa Soomaaliweyn waa wax 13 sannadood soo jirey oo waa kelmada la mid ah tii Taliskii Siyaad Barre isticmaali jirey ee qofku markuu wax dhalliilo la odhan jirey waa Kacaan-diid," ayuu yidhi. Waxana uu sheegay in arrinka maanta socdaa uu yahay kaas oo la doonayo in xaqiiqada dadka laga qariyo.
Isaga oo u gondadegey dulucda arrinta, waxa uu sheegay Dr. Cabdi Aw Daahir in waddamada IGAD oo kala ah; Itoobiya, Jabuuti, Kenya, Suudaan, Yugaandha iyo Erateriya oo shirkaa wadajir u hagayaa ay ka midaysan yihiin arrinta Soomaaliya iyo sidii dowlad loogu dhisi lahaa. Waxa uu intaas ku daray in wejigan ugu dambeeya ee uu shirku ku jiro ay goosteen oo ay heshiis ku yihiin in Bulshada Soomaaliya loo qaybiyo beelo, kuwaas oo kala ah; Daarood, Hawiye, Raxanweyn, Dir iyo Others. Waxana uu sheegay in beelahaas ay Somaliland ku jirto.
"Qaabkaa maanta loo qaybiyey Soomaali ee Lixdii dal ee IGAD go'aamiyeen Somaliland way ku jirtaa, xukuumaddeenuna way ogtahay, waxaana uga wakiil ah dowladda Jabuuti," ayuu yidhi.
"Waxaa kaloo jirta in loo qaybiyey oo la yidhi, Qurubkii Daarood ha qaato Cabdillaahi Yuusuf, Qurubkii Hawiyena ha qaato Cabdulqaasim, qurubkii waxa la yidhaahdo Dir oo maanta la doonayo in Somaliland lagu beddelo oo shirkii Carta uu bilaabay Ismaaciil Cumar Geelle (Madaxweynaha Jabuuti) maantana uu wado in xukuumaddeenii lagula ballamay oo ay doonayso in sidii wax lagu qaybsado," ayuu yidhi Dr. Cabdi Aw Daahir.
Sidaa darteed, ayuu sheegay Cabdi Aw Daahir in xukuumaddu doonayso inay dadka ka jaahwareeriso xaqiiqada dhabta ah inta uu arrinkaasi dhammaanayo oo bil gudaheed ah.
Isaga oo arrintaasi sii faahfaahinaya waxa uu yidhi;
"Bisha July ayaa loo ballamay in arrinkaasi dhammaado. Waxa keliya ee hadhayna ay tahay ee uu Ismaaciil Cumar Geelle ballanqaaday oo uu yidhi marka inta kale la soo dhammeeyo Somaliland iyo maamulkeedu waxay ku saami qaadanayaan Dir ee inta kale ha la soo dhammeeyo".
"Waxaan u arkaa in arrinkaasi yahay arrin khatar ah oo maanta u baahan in laga tashado oo intay goori goor tahay laga hawl galo. In lagu wareeriyo dadka ma aha muran iyo dacaayad yar iyo hebel baa Soomaali weyn doonayae xaaladda dhabta ahi waa taa ee ha laysu yimaaddo oo ha laga tashado oo mawqif midaysan ha laga qaato," ayuu yidhi.
Dr. Cabdi Aw Daahir, isaga oo sawirka qorshahaa muujinaya waxa uu sheegay in gobolada Bari ee Sool iyo Sanaag Bari oo ah deegaamada Beelaha Harti ee Somaliland aanay gacanta dowladda ku jirin, una gacan-galeen Cabdillaahi Yuusuf. Sidoo kale, waxa uu sheegay in siyaasadda arrimaha Dibaddu aanay gacanta ku hayn dowladdaha deriska ah. Isaga oo xusay in dowladda Jabuuti oo uu maamulka Madaxweyne Riyaale xidhiidhka ugu dhow la leeyahay aanay diyaar u ahayn inay aqoonsato Somaliland oo xataa aanay aqoonsanayn Baasaboorka Somaliland oo uu Mudane Riyaale sheegay in ay Jabuuti ogolaatay in dalkeeda lagu soo geli karo.
"Jabuuti maanta aqoonsi ay inoola diyaar tahay ma jirto, waxay hageysaa shirkaa Soomaaliya. Baasaboorkeenna kuma dhuftaan shaanbadooda," ayuu yidhi.
"Waxay Jabuuti diyaar la tahay oo mawqifkeedu yahay inta kale ha la soo dhammeeyo, anigaa Madaxweyne Riyaale haya. Madaxweyne Rayaale iyo Madaxweyne Ismaaciil Cumar Geelle waxa heshiis kaga dhexeeyaa oo dhab ah oo warar xog-ogaala aan ku helay inay hirgeliyaan siyaasad la yidhaahdo Hoggaanka Dir," ayuu yidhi Cabdi Aw Daahir.
Waxa uu sheegay in Mudane Riyaale uu yahay Madaxweynaha Somaliland, loona doortay in uu hoggaamiyo ummadda Somaliland, balse waxa uu yidhi "Ma aha Madaxweynenimada Somaliland inuu ka jeclaado hoggaamiyaha Dir".
"Haddii uu yidhaahdo waar danta Somaliland igu garab-gala waa ku garab gelaynaa. Laakiin hadduu yidhaahdo Dir igu garab gala oo dan baa ku jirta, lagu garab geli maayo. Taasaana jirta, taasaanuna dadka u sheegaynaa," ayuu yidhi.
Dr. Cabdi Aw Daahir, waxa uu dadka u soo jeediyey in xaaladdu markay halkaa marayso ay tahay in laysu yimaaddo oo laga tashado oo waxna layska weydiiyo. Laakiin ma aha ayuu yidhi "in durbaan uun aynu garaacano oo la yidhaahdo maantana hebel baa Jarmal tegey, Holland buu tegey, hebel kalaa Yurub tegey oo kolba inta magaalo la tago laga soo noqdo oo la yidhaahdo icitraaf baanu keenaynaa, waa been, waxna kama jiraan".
Waxa uu sheegay haddii ay run sheegayaan inay ka hawlgeli lahaayeen Lixda Dal ee IGAD oo uu sheegay in aan la arag iyaga oo waddamadaas abaaraya, kuwaas oo uu sheegay inay hadda gacanta ku hayaan arrimaha Soomaaliya.
"Xaaladda maanta aynu ku jirnaa waa taa, sidaasaan dadka u sheegaynaa. Anagu dhinacayaga dadka arrinkaa waa ku baraarujinaynaa, waana ku wacyigelinaynaa. Xukuumaddana waxaan leeyahay dadka yaynaan maaweelo u sheegin, xaaladda dhabta ah ee dalka taalla iyo waxa aad afka ka sheegaysaan isku mid ha noqdeen," ayuu hadalkiisa ku soo gebagebeeyey.
Dr. Cabdi Aw Daahir oo la weydiiyey waxa uu ku caddaynayo in Madaxweyne Riyaale iyo Ismaaciil Cumar Geelle ay heshiis ku yihiin in Somaliland Dir ku qayb qaadato, waxa uu sheegay in warar xog ogaal ah oo uu hayaa ay jiraan. Isla markaana wararka ka soo baxaya shirka Imbegaati oo Soomaaliya beelo loogu qaybiyey ay muuqato in Somaliland aan laga saarin ee ay ku jirto. Waxa kale oo aad u kala fog ayuu yidhi mawqifka dowladda Jabuuti taagan tahay ee ay ku shaqaynayso iyo mawqifka xukuumadda Somaliland ee ah in Ismaaciil Cumar Geelle ictiraafayo.
"Dhawr goor oo hore ayaanu soo jeedinay in talo midaysan laga yeesho shirarkaa. Laakiin xukuumadda ayaa si aan xaqiiqadan dadku u arkin markasta oo aanu soo jeedino Shirarkaa Soomaaliya aan talo midaysan ka yeelano waxay had iyo goor ku jawaabtaa KULMIYE wuxuu wadaa Soomaali weyn. KULMIYE Soomaali weyn ma wado, KULMIYE mawqifkiisu waa Somaliland. Laakiin, fikirka xukuumadda ayaa Soomaali weyn wada," ayuu yidhi Dr. Cabdi Aw Daahir, isagoo ka jawaabayey su'aal ah, maxaad arrinta ugu bandhigi weydeen axsaabta qaranka si mawqif midaysan looga qaato.
Arrinta ku saabsan khatar Somaliland kaga iman karta Shirka Nayroobi, waxa ka digey Inj. Maxamed Xaashi Cilmi, wasiirkii hore ee Ganacsiga Somaliland oo ku soo qaaday shir jaraa'id oo Salaasadii ku qabtay Baar Xaraf, inkasta oo aanu faahfaahin ka bixin nooca khatartaa iyo dhinaca ay ka imanayso, haddana waxa uu dadweynaha ugu baaqay in ay talo ka yeeshaan, isagoo sheegay in aanu jirin wax xukuumaddu ay kaga tabaabushaysanayso.
Sidoo kale, Suldaan Xuseen Suldaan Ismaaciil Geelle oo ka mid ah salaadiinta magaalada Hargeysa oo ka mid ahaa koox odayaal ah oo cambaaraynayey mudaharaadkii 18-kii May ayaa carabka ku dhuftay in shirkaa aan laga saarin Somaliland, laguna khaldayo beesha Dir. Waxana uu u soo jeediyey xukuumadda in ay foojignaan u yeelato dalka gudo iyo dibadba.
Cabdirisaaq M. Dubbad, Hargeysa.